Video, askeri darbeyi hareket halindeyken yakalıyor

Bayan Suu Kyi’nin partisi Ulusal Demokrasi Ligi (NLD), Kasım seçimlerinde ezici bir zafer elde etti ve oyların yüzde 80’inden fazlasını kazandı.

Askeri darbe ülkenin yeni parlamentosunun ilk kez toplanacağı zaman geldi. Generaller, ordunun bir yıl boyunca olağanüstü hal ilan etmesiyle sonuçlanan yaygın seçim sahtekarlığı iddiasıyla iktidarın ele geçirilmesini haklı gösterdiler.

Askeri bir konvoyun, Myanmar Parlamentosu’na barikat kuran askerlerden oluşan bir caddeye koştuğu an, bir beden eğitimi öğretmeni tarafından farkında olmadan kameraya çekildi.

Öğretmen mutlu tekno müzikle dans ediyor ve arkasındaki askeri ele geçirmenin farkında değil gibi görünüyor.

Görüntüler ilk olarak Facebook’ta Naypyidaw’da aynı yerden eğitim videoları yayınlayan Eğitim Bakanlığı’nda beden eğitimi öğretmeni Khing Hnin Wai tarafından yayınlandı. Video, Storyful tarafından doğrulandı.

Darbe görüntüleri, başkent Naypyidaw ve Yangon’da telefon ve internet kesintilerinin ardından sosyal medyada ve NLD parti liderlerinin tutuklanmasının ardından devlet televizyonunda yayın yapan izleyicileri şaşkına çevirdi.

Askerler Yangon’un ticaret merkezindeki sokakları sıraya dizdiler, sakinler pazarlardan malzeme almaya koştu ve diğerleri bankaların zayıf internet bağlantıları nedeniyle kapanmadan önce nakit çekmek için ATM’lere bağlandı.

Darbe, uluslararası öfkeye yol açtı. Birkaç dünya lideri Myanmar ordusunu kınadı ve Bayan Suu Kyi ile diğer gözaltına alınan memurların serbest bırakılması çağrısında bulundu.

VATANDAŞLAR İTİRAZ EDECEK

Bayan Suu Kyi, ordunun kontrolü ele geçirmesinden bu yana duyulmadı veya görülmedi, ancak darbe beklentisiyle yaptığı bir açıklama, doğrulanmış bir NLD Facebook sayfasında yayınlandı.

Bayan Suu Kyi’nin adını taşıyan ancak imzasını taşımayan açıklamada, “Ordunun eylemleri ülkeyi diktatörlük altına alma eylemleridir” denildi.

“İnsanları bunu kabul etmemeye, cevap vermeye ve askeri darbeye karşı tüm yürekleriyle protesto etmeye çağırıyorum.”

Açıklama, aşağıdaki el yazısıyla yazılmış bir notta bunun gerçek olduğunu ve Bayan Suu Kyi’nin isteklerini yansıttığını belirten Parti Başkanı Win Htein tarafından yapıldı.

“Hayatımda, Aung San Suu Kyi halkına bu talebin gerçek bir tanıklık olduğuna yemin ederim” diye yazdı.

Bazı askeri destekçiler, Yangon’da pikaplar sürerek ve ulusal bayrakları sallayarak darbeyi kutladılar; diğerleri dehşete düştü.

“Ülkemiz uçmayı yeni öğrenen bir kuştu. Şimdi ordu kanatlarımızı kırdı ”dedi öğrenci aktivist Si Thu Tun Reuters’e.

Pazartesi günü çıkan haberin ardından Tayland’daki Myanmarlı göçmen işçi kalabalıkları elçiliklerinin önünde protesto düzenledi.

NLD’nin karakteristik rengi olan kırmızı giysili Bangkok’taki Myanmarlı protestocular, “Ayıp sana diktatör” sözleriyle genelkurmay başkanının posterlerini kaldırdılar.

Bugün uyandım ve Ana Suu’nun tutuklandığı haberini gördüm. Bir protestocu Tayland medyasına verdiği demeçte, serbest bırakılmasını istiyorum ”dedi.

“Ordu 50 yıldır ülkemizi kontrol ediyor ve acı çektik.”

Yaklaşık iki düzine çevik kuvvet polisi protestoyu sona erdirmeye çalıştı ve protestocularla çatıştı.

Bir polis sözcüsü, Taylandlı protestocuların taş ve renkli duman bombaları atmasının ardından bir avuç insanın sorgulandığı için tutuklandığını söyledi.

AUNG SAN SUU KYI KİMDİR?

75 yaşındaki Bayan Suu Kyi, orduya sürekli muhalefeti nedeniyle Myanmar’da oldukça popüler bir şahsiyet.

1991’de ülkenin askeri yönetimine meydan okuma kararından dolayı Nobel Barış Ödülü’nü aldı ve insan hakları için bir işaret olarak müjdelendi.

Orduya muhalefeti nedeniyle 1989 ile 2010 yılları arasında yaklaşık 15 yıl ev hapsinde kaldı.

Partisi 2015’te ezici bir zafer elde etti, ancak anayasa onun cumhurbaşkanı olmasını yasakladı. Öyle bile olsa, ülkenin fiili lideri olarak kabul ediliyor.

Bayan Suu Kyi’nin uluslararası imajı, 2017 yılında ülkenin Müslüman Rohingya topluluğuna yönelik askeri destekli baskıları savunduktan sonra hükümdarlığı sırasında paramparça oldu.

Kampanya sırasında yaklaşık 750.000 Rohingya komşu Bangladeş’e kaçmak zorunda kaldı ve bu BM müfettişlerine göre soykırım anlamına geliyordu.

Öyle olsa bile, 2020 seçimlerinde heyelan zaferine yol açan Myanmar’da hala birçok destekçisi var.

MIN AUNG HLAING KİMDİR?

General Min Aung Hlaing, Myanmar ordusunun başı ve muhtemelen ülkedeki en güçlü kişidir.

64 yaşındaki Myanmar, onlarca yıllık askeri yönetimin ardından demokrasiye geçişine başladığında 2011 yılında ülkenin askeri şefi oldu.

NLD 2015 seçimlerini kazanıp iktidara geldiğinde, geçişe uyum sağladı ve Bayan Suu Kyi ile çeşitli etkinliklerde performans sergiledi.

Ancak, ordunun parlamentodaki sandalyelerin yüzde 25’ini elinde tutarak hükümeti etkilemeye devam etmesini sağladı.

2017 yılında, operasyonlarını denetlediği Rohingya etnik azınlığına yönelik askeri baskılardan suçlu bulundu.

General Hlaing’in 2020 sonrası seçim yorumları askeri bir darbe planlandığına dair korkuları artırdı.

Cumhurbaşkanı, cunta metinlerini kullanarak anayasayı 2008’den kaldırmanın, seçim sahtekarlığı iddialarının gündeme gelmesinin ardından bazı durumlarda “gerekli” olabileceğini söyledi.

General Hlaing’in yorumları, İngilizceye çevrildi ve Ordu’da yayınlandı Myawady Gazete, 49 yıllık askeri diktatörlükten sadece on yıl uzakta, yeni başlayan demokraside şok dalgaları gönderdi.

NELER OLUYOR ŞUAN?

Myanmar’a karşı bir yıl süren olağanüstü hal ile tüm güç General Hlaing’e devredildi.

Güçlü Yangon askeri komutanlığına başkanlık eden ve şu anda Myanmar’ın Başkan Yardımcısı olan eski bir general olan Myint Swe, gelecek yıl başkan vekili olacak.

Ancak gösteriyi yöneten askeri komutan olacak.

Askeri yönetimdeki Myawaddy TV’de okunan ve Bay Swe tarafından imzalanan bir açıklamada, General Hlaing’e “yasama, yargı ve yürütme yetkileri” verildiğini ve Myanmar’ı etkili bir şekilde askeri yönetime döndürdüğünü söyledi.

Ordu daha sonra bir yıllık olağanüstü hal sonrasında yeni seçimler yapma sözü verdi.

Ordunun resmi Facebook sayfasında, “Özgür ve adil çok partili parlamento seçimleri yapılacak ve ardından devlet sorumlulukları galip partiye devredilecek.” Dedi.

Avustralya Lowy Enstitüsü’nden Herve Lemahieu, bundan sonra ne olursa olsun, generalin “oyunu kendi lehine çevirmeye çalışacağını” söyledi.

Dünyanın dört bir yanındaki hükümetler askeri darbeyi kınadı; Avustralya, İngiltere, ABD, Kanada ve Singapur endişelerini dile getiren birkaç ülke.

ABD Başkanı Joe Biden, ordunun çekilmemesi halinde Myanmar’a yaptırımların geri döneceği konusunda uyardı.

“ABD, saldırıya uğradığı her yerde demokrasi için çalışacaktır,” diyen Biden, orduyu “ele geçirdiği gücü derhal bırakmaya” çağırdı.

– AFP ile