Rusya’nın Ukrayna’daki kayıpları Türkiye’nin kazanımları | Rusya ve Ukrayna savaşı
“Kırım’ın ayrılmaz bir parçası olduğu Ukrayna’ya dönüşü, esasen uluslararası hukukun bir gereğidir.” Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçen ay Kırım Platformu zirvesinde bir video bağlantısıyla yaptığı bu şaşırtıcı açıklama, Türk-Rus ilişkilerini yakından takip eden hiç kimseyi şaşırtmazdı.
Ancak bu, Erdoğan’ın Ukrayna egemenliğine verdiği destek ile Rusya’ya karşı yaptırımlara katılmayı reddetmesi arasındaki karmaşık manipülasyondan daha fazlasının kanıtıydı. Bu, Kremlin’in Ukrayna’da bocaladığı bir dönemde Türkiye’nin Rusya ile ilişkileri ilerletmek için aradığı fırsatların bir göstergesiydi.
İster Suriye’de ister Güney Kafkasya’da, Ankara Moskova’nın etkisinin azalmanın eşiğinde göründüğü boşluğu doldurmaya hazırlanıyor.
Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırganlığının ardından Türkiye, Temmuz ayında Birleşmiş Milletler’in yardımıyla yaptığı anlaşmanın da kanıtladığı gibi, Ukrayna tahıl gemilerinin Odessa’dan yola çıkması için arabulucu rolü oynadı. Rusya ile ticari ilişkileri gelişiyor. Ancak Erdoğan, Kırım Tatarlarının (Türkiye’yi yakın bir ülke olarak gören bir topluluk) tarihi evi olan Kırım da dahil olmak üzere Kiev’i desteklemekte kararlı kaldı. Türkiye’nin Ukrayna silahlı kuvvetlerine Bayraktar insansız hava araçları tedariki, Ankara’nın Kiev’e askeri desteğinin en güçlü simgesi olmaya devam ediyor.
Türkiye, 2008’de Gürcistan’daki savaştan bu yana Rusya’nın Karadeniz’deki genişlemesinin tehdidi altında olduğunu hissediyordu. Moskova adım adım, 1990’ların başında ortaya çıkması Rusya ile Türkiye arasında eşi görülmemiş bir yakınlaşmayı kolaylaştıran tampon devletler üzerindeki kontrolünü ileri sürdü.
Ankara’nın Batılı müttefiklerine duyduğu derin güvensizlikle birleşen savunmasızlık duygusu, onu imparatorluk zihniyetli dev komşusu ile yüzleşmek yerine uzlaşma arayışına yöneltti. Aynı zamanda Türkiye, Ukrayna, Gürcistan, Azerbaycan, Romanya ve Moldova gibi Rusya’dan misilleme yapmaktan korkan diğer Karadeniz ülkeleriyle ittifaklar kurdu.
Ülkenin artık ilerlemeye hazır göründüğünü anlamak önemlidir.
Örneğin kuzey Suriye’yi ele alalım. Erdoğan, Mayıs ayından bu yana YPG’yi Tel Rıfat ve Münbiç bölgelerinden temizleme süreci için çağrıda bulunuyor. Türk kuvvetleri ve Suriye Ulusal Ordusu’ndaki müttefikleri, Fırat’ın batısındaki temas hattı boyunca ve doğuda Kobani, Ayn İsa ve Tel Tamr civarında Kürt savaşçılar üzerindeki baskıyı artırdı. Buna paralel olarak Erdoğan, Rusya ve İran’ı meşgul etmek için güçlü bir diplomatik çaba sarf ediyor.
Suriye, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı Ebrahim Raisi ile 21 Temmuz’da Tahran’da yaptığı üçlü zirvenin ve Erdoğan’ın 5 Ağustos’ta Soçi’de Putin ile yaptığı görüşmenin odak noktasıydı. Rusya ve İran’ın planlarını imzalamasını sağlamak. Topyekün bir saldırı için, Suriye’deki Beşar Esad hükümetiyle ilişkileri yeniden kurma olasılığı karşılığında büyük görünüyor. Ancak Putin yeni bir harekatı kabul etmezse, Türk kuvvetlerinin tek taraflı bir hamle yapacağı da göz ardı edilemez.
Türkiye’nin Rusya’nın aleyhine ilerleme kaydettiği bir başka senaryo da Güney Kafkasya’dır. Temmuz ayında Ankara ve Erivan, sınırlarını açmayı, 1990’ların başından beri üçüncü ülke vatandaşlarına kapatmayı ve kargo uçuşlarının birbirlerinin havaalanlarını kullanmasına izin vermeyi kabul etti. Türk ve Ermeni diplomatlar diplomatik ilişkilerin kurulmasını müzakere ediyor.
Türkiye korkusu, Ermenistan’ın Rusya ile dış ve güvenlik politikası açısından ittifakının önemli bir nedeniydi. Ancak Kasım 2020’de Azerbaycan’ın Türkiye’nin yardımıyla Dağlık Karabağ’da Ermenileri yenmesinden sonra Rusya ile olan bu ittifakın değeri düştü.
Ne de olsa Moskova tarafsız kaldı ve Ermeni güçlerini kendi başlarına savaşmaya terk etti. Şimdi, Ermeni liderliği pragmatik bir şekilde Türkiye ile ekonomik ve stratejik faydalar getirebilecek bir açılımı araştırıyor.
Suriye ve Ermenistan’daki ortak payda, Türkiye’nin Rusya’yı komşularından ve Moskova’nın son yıllarda jeopolitik rakiplerine karşı stratejik bir avantaja sahip olduğu bölgelerden sistemli bir şekilde sınır dışı etmesidir.
Tabii ki, Moskova bu tür çabaları mahvedebilir. Dikkatlerinin dağılmasına rağmen, Rusların Suriye’de İranlılar ve Esad’dan dostlarının yanı sıra YPG ile çıkar ortaklığı da var.
Rusya ayrıca Karabağ’da, oradaki çatışmanın şekillenmesinde kritik bir rol oynayabilecek 2.000 askerlik bir barış gücü bulunduruyor. Moskova’nın Erivan üzerinde de bir miktar ekonomik etkisi var: Ermenistan, Rusya’nın Batı yaptırımlarını atlatması için bir arka yol haline geldiğinden ikili ticaret arttı. Pazartesi günü, daha sonra ateşkes ilan edilmesine rağmen, Azerbaycan ile Ermenistan arasında yeni çatışmalar patlak verdi.
Bununla birlikte, Ukrayna’daki savaşın Moskova, Kiev ve Batı başkentlerini içeren bir çatışma olduğunu düşünen biri, daha ileriye bakmakta fayda var. Rus genişlemesi durdurulursa, başka bir ülke diplomatik etkisini yaymaya hazırdır.
Bu makalede ifade edilen görüşler yazara aittir ve Al Jazeera’nın editoryal konumunu yansıtmayabilir.
