Gözden Geçirme: “Forms of Oblivion”, hafızamızın gerçekte ne kadar değerli olduğunu araştırıyor

“İnsan olarak sadece et ve kemiğiz… Gittiğimizde anılarımıza ne olacak?”

Kolombiya’da her yıl düzenlenen Doğru/Yanlış Film Festivali kapsamında gösterilen, yönetmen Burak Çivik’in yönettiği “Unutma Biçimleri” filminin aklındaki soru bu. Çevik’in gerçekle kurgunun bulanıklaşması olarak tanımladığı film, iki eski sevgili Erdem Çinukak ve Nesrin Usarlar arasındaki bir dizi sohbet üzerinden anlatılıyor. Eski çift, ilişkiyle ilgili bireysel deneyimleri ve sona ermesinin ardındaki nedenler üzerine derinlemesine düşünür.

Film, hayallerimizi neden başkalarıyla paylaştığımız konusuyla başlıyor. Shinokak, rüyalarımızı yeniden anlatmanın onları daha iyi hatırlamamıza yardımcı olduğunu öne sürerken, Okarlar, rüyaları her yeniden anlattığımızda duygusal ağırlıklarının bir kısmını kaybettiğini savunuyor. Bu tartışma, filmin temasına mükemmel bir geçiş sağlar: hafıza ne kadar güçlü, ancak değişken olabilir.

Filmin izleyicileri, eski çiftin ilişkisi veya ayrılığı hakkında nadiren herhangi bir bağlam alır – büyük olasılıkla Shinokak ve Usarlar bu ayrıntılar üzerinde anlaşamazlar. Dürüst bir sohbette Shinokak, ikisinin nasıl tanıştığını ve ilişkinin tam olarak neden bittiğini unuttuğunu itiraf ediyor. Ancak Chinokak, Ökarlar’ın annesinden ödünç aldığı, bir kez giydiği ve sonra bir daha hiç görünmediği çiçek desenli bir elbiseyi tüm detaylarıyla hatırlıyor.

Bu görüşme sırasında Çevik, ilgili kişilerle yapılan birkaç farklı görüşmeden ses derliyor. O anki konuşmayı duyuyoruz ama aynı zamanda muhtemelen söz konusu konuşmadaki iki karakteri yansıtan sesleri de duyuyoruz. Sonuç, geçmişteki iki farklı nokta arasında, hangi zaman çizelgesinin araştırıldığını ayırt etmeyi zorlaştıran bir pustur. Ayrıca filmin tamamı Türkçe olduğu için çoğu Amerikalı izleyici ne söylendiğini anlamak için altyazıya bağımlı hale geliyor. Çeviri hızlıdır ve bazen gözden kaçırması kolaydır, bu da izleyicileri ellerinden geleni alıp gerisini bırakmaya zorlar.

Bu ses ve altyazı katmanları, her ne kadar kafa karıştırıcı olsalar da, daha büyük bir sanatsal amaca hizmet ediyor ve insan hafızasına esrarengiz bir benzerlik taşıyor gibi görünüyor. Geçmişin her anını hatırlamak imkansızdır. Bazı şeyler yapışır, bazıları yapışmaz. Bu, gerçeklik versiyonumuzu, aklımızda tutabildiğimiz anılara dayandırmamıza neden olur.

Bellek üzerine yapılan psikolojik araştırmalar, geçmiş bir olayı hatırlama eyleminin, o olayla ilişkili beyin ağlarını değiştirdiğini göstermektedir. Bu, birisi bir olayı her hatırladığında veya yeniden anlattığında, hafızasının biraz bozulduğu anlamına gelir. Bu nedenle, kişisel tarih versiyonunuz katmanlıdır ve sürekli gelişmektedir, bu da filmde güzel bir şekilde yakalanır.

Film önce unutulmayı erozyonla karşılaştırır. Zamanla, anılarımız bizim için tamamen tanınmaz hale gelene kadar yıpranır ve yıpranır. Eskiden parlak bir metal parçası olan şey artık pastan başka bir şey değil. Bu doğrulamayı birkaç dakikalık sessizlik izler, buna harap binaların, yıpranmış kabloların ve boş odaların hareketsiz görüntüleri eşlik eder. Bu uzatılmış sekans, izleyicileri bir süre odak noktasına girip çıkarak düşünceleriyle oturmaya zorlar.

Film daha sonra daha iyimser bir karşılaştırma sunuyor, unutmak çimleri ayıklamak gibidir. Beynimiz muhtemelen ancak bu kadar çok anı tutabilir, bu yüzden artık ihtiyacımız olmayan anılardan unutulma şeklinde kurtuluruz. Benzer bir şekilde, filmin kahramanları, bir çiçeğin gerçek biçimini alabilmesi için bir tohum olarak kökenini nasıl unutması gerektiğini tartışıyorlar. Bu oldukça rahatlatıcı bir görüş, her şeyi hatırlamasak da, bugün olduğumuz kişi olmamızı sağlayan şeyin geçmişimiz olduğunu öne sürüyor.

Bu filmde fotoğraf kullanımı her zaman izlemesi çok ilginç olmasa da güçlü bir sanatsal amaca hizmet ediyor. Filmin belki de üçte biri, filmde tam olarak ne olduğunu hatırlamayı zorlaştıran bu sessiz hareketsiz çekimlerden oluşuyor. Bazı belirgin şekilde akılda kalan ses parçaları veya görseller olsa da, geri kalanlar bir şekilde birbirine karışıyor – tıpkı anıların yaptığı gibi.

Filmin en ilgi çekici yanı otopsi yapılan kapanış sahnesiydi. Eylem bir dizüstü bilgisayar ekranında gösterildi ve aynı zamanda ekranın etrafında ışık parlamaları çekildi. Bu, flaş anılara ve beynimizin olayları hatırlama yeteneğinin soyut doğasına bir gönderme gibi görünüyor. Günün sonunda, biz sadece et ve kemiğiz. Anılarımız sınırlı da olsa bizi biz yapan anılardır.

Savi Slivar tarafından düzenlendi | [email protected]

Lauren Courtney tarafından düzenlenen kopya