NATO Türkiye’ye İsveç’in üyeliğini kabul etmesi için baskı yapıyor ve zirve yaklaşırken gözünü Ukrayna’nın güvenlik planına dikiyor
OSLO, Norveç – Perşembe günü NATO, Avrupa Birliği üyesi Türkiye’ye, İsveç’in üyeliğine yönelik itirazlarını geri çekmesi için baskıyı artırdı.
31 ülkeden oluşan ittifak aynı zamanda Ukrayna’nın NATO dışı statüsünü güçlendirmeye ve Rusya ile savaş sona erdiğinde yapabileceği güvenlik taahhütleri için bir çerçeve hazırlamaya bakıyor.
Genel Sekreter Jens Stoltenberg, NATO’nun müttefik liderler 11-12 Temmuz’da Litvanya’da buluşana kadar İsveç’i saflarına katmak istediğini söyledi. Stoltenberg, müttefiklerin aynı etkinlikte Ukrayna’nın uzun vadeli finansman ve güvenlik planında da ilerleme kaydetmeyi umduklarını söyledi.
Müttefiklerin Ukrayna’nın bir gün NATO üyesi olacağı konusunda anlaşmaya devam ettiğini, ancak bu arada ittifakın ona güvenlik taahhütleri ve önemli yeni finansman sağlaması gerektiğini söyledi.
Bugünkü odak noktamız Ukrayna’yı ait olduğu yer olan NATO’ya nasıl yaklaştıracağımızdı” dedi. NATO müttefiklerinin çoğu, Ukrayna’nın hala savaş halindeyken katılmayacağı konusunda hemfikir.
Stoltenberg, “Savaşın ne zaman biteceğini kimse bilmiyor, ancak bittiği zaman Ukrayna’nın gelecekteki güvenliğini sağlamak ve Rusya’nın saldırganlık döngüsünü kırmak için inandırıcı düzenlemelerin olmasını sağlamalıyız” dedi.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, müttefiklerin “Ukrayna’nın orta ve uzun vadede güvenlik kapasitesini geliştirmesine yardım etmeye odaklandıklarını, böylece mevcut saldırganlığın sona ermesi durumunda Ukrayna’nın gelecekteki herhangi bir saldırıyı caydırmak için tam kapasiteye sahip olduğunu” söyledi.
Ayrıntıya girmeden, “Ukrayna’yı NATO standartlarına getirmek için yapabileceği çalışmalar açısından NATO’nun rolü var” dedi.
Geçen yıl Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden sonra Moskova tarafından hedef alınabileceklerinden korkan İsveç ve Finlandiya, NATO’nun güvenlik şemsiyesi altında koruma aramak için geleneksel askeri uyumsuzluk pozisyonlarını terk ettiler. Finlandiya, Nisan ayında NATO’nun 31. üye ülkesi oldu.
NATO, ülkelerin katılması için oybirliğiyle kabul etmelidir. Türk hükümeti, İsveç’i terör örgütlerine ve militan Kürt grupları ve 2016 darbe girişimiyle bağlantılı kişiler de dahil olmak üzere güvenlik tehditlerine karşı çok yumuşak olmakla suçluyor.
Macaristan da onayını erteledi, ancak nedenleri kamuoyuna açıklanmadı.
Stoltenberg, “İsveç’in mümkün olan en hızlı üyeliğini nasıl sağlayabileceğimizi ele almaya devam etmek için yakın gelecekte” Ankara’ya gideceğini söyledi.
Bir NATO diplomatı, Stoltenberg ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bu hafta sonu Türk liderin yemin töreninin oturum aralarında görüşebileceğini söyledi. Diplomat, görüşmelerin kesin detayları kesinleşmediği için adının açıklanmaması koşuluyla konuştu.
Stoltenberg, koalisyon ülkelerinin dışişleri bakanları arasında Vilnius’taki zirveye hazırlanmak için düzenlenen iki günlük gayri resmi görüşmelerin sonunda gazetecilere verdiği demeçte, “Mesajımı İsveç teslim etti ve İsveç’in onaylama zamanı geldi.”
Diğerleri onun yorumlarını tekrarladı.
Norveç Dışişleri Bakanı Anneken Hoetveldt gazetecilere verdiği demeçte, “Şimdi İsveç’in katılma zamanı” dedi.
Stoltenberg, “Macaristan’ın da katılım protokolünü onaylayacağından eminim.” dedi.
Almanya Dışişleri Bakanı Analina Berbock, “İsveç’i nihayet otuz ikinci üye olarak kabul edebilmemizin çok önemli olduğunu” söyledi. İsveç hükümetinin “Berlin’in tam desteğine” sahip olduğunu vurguladı.
İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Bjöllström, “Türkiye ve Macaristan’ın İsveç’in NATO üyeliğini onaylamaya başlamasının zamanı geldi” dedi. “İsveç’in NATO’ya katılmasını (engelleyen) her şey (Rusya Devlet Başkanı Vladimir) Putin için şarap olarak görülecektir” dedi.
Ancak Macaristan Dışişleri Bakanı Peter Szijjarto ulusal medyaya şunları söyledi: “Herhangi bir baskıyı kabul etmeye hazır değiliz. Macaristan Parlamentosu, tabii ki hükümet tarafından desteklenecek olan bağımsız bir şekilde onaya karar verecek.”
İsveç, Finlandiya ve Türkiye, Ankara’nın endişelerini gidermek için aylardır görüşmeler yapıyor. Billstrom, önümüzdeki haftalarda bu “kalıcı ortak mekanizmanın” yeni toplantısında netlik beklediğini söyledi.
Perşembe gününden itibaren İsveç’in terörle mücadele yasalarını sıkılaştırdığını kaydetti. Bir “terör örgütünü” finanse etmek, üye yapmak veya açıkça teşvik etmek veya bu tür gruplara katılmak amacıyla yurt dışına seyahat etmek artık yasa dışıdır.
Hareket etme zamanı gelmiş olabilir. İsveç’in NATO üyeliği geçen ay Türkiye’deki cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçim kampanyasına dahil oldu. Erdoğan Pazar günü yapılan ikinci turda yeniden seçildi. Ayrıca, Washington’un bu hafta teslim edilebileceğini belirttiği iyileştirilmiş ABD savaş uçaklarını da arıyor.
Erdoğan’la konuştum ve o hala F-16’larla ilgili bir şeyler üzerinde çalışmak istiyor. Ona İsveç ile bir anlaşma yapmak istediğimizi söyledim. Biden Pazartesi günü, hadi bu işi bitirelim, dedi.
Salı günü Blinken, İsveç’in üyelik sorunları ve savaş uçaklarının ayrı olduğu konusunda ısrar etti. Ancak, her ikisinin de tamamlanmasının Avrupa güvenliğini önemli ölçüde artıracağını vurguladı.
Blinken gazetecilere verdiği demeçte, “Her ikisi de Avrupa güvenliği değerlendirmemiz için hayati önem taşıyor.” “Her ikisinin de olabildiğince çabuk ilerlemesi gerektiğine inanıyoruz; bu, İsveç’in F-16 anlaşmasına daha geniş ölçekte katılması ve ilerlemesi anlamına geliyor.”
___
Cook, Brüksel’den bildirdi. Oslo’dan David Keaton, Kopenhag’dan Jan M. Olsen ve Berlin’den Geir Molson katkıda bulundu.
