Avrupa mahkemesi Türkiye'nin BM yargıcının dokunulmazlığını ihlal ettiğine karar verdi

Levent Kenes/Stockholm

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 23 Nisan'da, Türkiye'nin, 2016'daki darbe girişiminin ardından terör suçlamasıyla tutuklanan Aydın Sefa Akay'ın BM yargıcı olarak diplomatik dokunulmazlığını göz ardı ederek haklarını ihlal ettiğine hükmetti.

Türk vatandaşı olan Akay, 2021 yılında Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı eleştiren bir grup olan Gülen hareketine üye olmak suçlamasıyla mahkum edildikten sonra şu anda Türkiye'nin kuzeydoğusundaki Rize ilinde tutuklu bulunuyor.

Mahkemenin kararında, yerel mahkemelerin hakimin diplomatik dokunulmazlığına ilişkin yorumlarındaki tutarsızlığın ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 5. maddesi (özgürlük ve güvenlik hakkı) kapsamındaki hukuki kesinlik gerekliliklerine uymadıkları vurgulandı.

Ayrıca 8. maddenin (özel hayata saygı) da ihlal edildiği tespit edildi. Mahkeme, Akai'nin şahsında ve ikametgahında yapılan aramaların hukuki dayanaktan yoksun olduğuna karar verdi.

Birleşmiş Milletler'in resmi olarak diplomatik dokunulmazlık iddiasına rağmen Akai, terör örgütüne üye olduğu iddiasıyla Haziran 2017'de yedi yıl altı ay hapis cezasına çarptırıldı. Mahkeme, yurt dışına çıkış yasağı nedeniyle serbest bırakılmasına karar verdi. Ancak 2021 yılında Yargıtay'ın cezasını onamasının ardından tekrar cezaevine konuldu.

Aydın Sefa Akay v. Türkiye

Akay, Gülen hareketi üyelerinin kullandığı iddia edilen ByLock mesajlaşma uygulamasını kullanmak ve harekete ilham kaynağı olan Fethullah Gülen'in yazdığı iki kitabı bulundurmakla suçlanıyordu. Kendisini Mason olarak tanımlayan Akai, Mason arkadaşlarıyla iletişim kurmak için uygulamayı Google Play Store'dan indirdiğini ifade etti.

Akay'ın Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararındaki açıklamasına göre, şunları söyledi: “Burkina Faso eski Dışişleri Bakanı'nın isteği üzerine 2015 yılı Aralık ayında Google Play Store'dan programı indirdim ve onunla masonik konularda iletişim kurdum. 3-4 ay.” . Bu yazılımı az önce Google Play Store'dan hiçbir kodlama kullanmadan indirdim ve kullandım. Şifreleme yok. Şifrelemeyi ilk kez burada duyuyorum. Kimseyle konuşmadım…”

Evindeki iki kitabın durumu sorulduğunda şöyle cevap verdi: “Kütüphanemde her konuda 2.000'den fazla kitap var.” eminim öyle değillerdir adli. Ayrıca kitaplar yazıyorum, akademik araştırmalar yapıyorum, konferanslar ve seminerler düzenliyorum. Kütüphanemde farklı yazarların kitaplarının olması normaldir.”

Türk hükümeti, Gülen hareketinin Bank of Asia'sında hesabı olduğu için bu tür faaliyetleri kabul etti; Gülen bağlantılı bir örgütte yönetici pozisyonunda çalışmak; Grup gönderilerine abone olun; Hareketle ilişkili bir sendikaya veya başka bir kuruluşa üye olmak; Ve şifreli mesajlaşma uygulaması ByLock'un, Gülen hareketinin onbinlerce takipçisinin terör örgütüne üye olma suçlamasıyla tespit edilmesi ve tutuklanması için kriter olarak kullanılması.

Ancak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Büyük Dairesi, geniş kapsamlı sonuçları olması muhtemel çığır açıcı bir kararla, Eylül 2023'te Türkiye'de öğretmen olan Yüksel Yalçınkaya'nın ByLock kullanmak da dahil olmak üzere terörizm suçlamalarıyla ilgili mahkumiyetini bozma kararı aldı. ve belirli bir bankada hesabın olması. , yasa dışıydı.

Nordic Monitor'un daha önceki bir raporuna göre Akay'ın tutuklanmasının ana nedeni, Cumhurbaşkanı Erdoğan hükümetinin BM yargıcının yerine İslamcı bir akademisyen ataması yönündeki koordinasyon iddiasıydı. Bu kişi daha önce Strasbourg kürsüsünde görev almak için yeterli ehliyete sahip olmadığı gerekçesiyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından reddedilmişti.

Operasyon, Eylül 2016'da Uluslararası Ceza Mahkemeleri Mekanizması (MICT) hakimi Akay'ın uydurma terör suçlamalarıyla Türkiye'de tutuklanmasıyla başlamıştı. Akai, ülkesinin 1994'te tanık olduğu soykırıma katılmaktan suçlu bulunan eski bir Ruanda hükümeti bakanının davasını inceleyen yargıçlar heyetinin bir üyesiydi.

Kendisi, bağımsız gözlemcilerin Türkiye yargısını utandırmak için uydurulmuş suçlamalar olarak tanımladığı darbeye veya terör bağlantısına karıştıkları iddiasıyla tasfiye edilen ve/veya hapsedilen yaklaşık 4.000 hakim ve savcıdan biriydi.

Erdoğan hükümetinin Birleşmiş Milletler'deki lobi çalışmaları sonucunda Akay'ın yerine, Erdoğan hükümetinin sadık bir destekçisi olan hukuk profesörü Yusuf Aksar getirildi.

31 Ocak 2017'de Birleşmiş Milletler hukuk kurulu, Türkiye'ye hakimi 14 Şubat'a kadar serbest bırakması ve diplomatik dokunulmazlıktan yararlanan Akay hakkındaki yasal işlemleri durdurması talimatını verdi. “Birleşmiş Milletler Uluslararası Ceza Mahkemeleri Mekanizması bugün, Türkiye Cumhuriyeti Hükümetine, Yargıç Aydın Sefa Akay aleyhindeki tüm yasal işlemleri durdurmasını ve en geç 14 Şubat 2017 tarihine kadar tutukluluktan salıverilmesini sağlamak için gerekli tüm tedbirleri almasını emretti. Savcı – Augustin Ngirabatwari davasında adli görevlerine devam edebilir. Birleşmiş Milletler İki Ceza Mahkemesine İlişkin Uluslararası Kalan Mekanizması, tüm devletlerin uymasını gerektiren BM Güvenlik Konseyi'nin 1966 (2010) sayılı Kararı uyarınca kararın Türkiye için bağlayıcı olduğunu söyledi. mekanizma tarafından verilen emirlerle.

Erdoğan hükümeti bu talebi reddetti. Türk yetkililer BM Güvenlik Konseyi'ne yazdıkları mektupta, üst düzey bir BM yargıcının serbest bırakılması talebinin “geçersiz” olduğunu söyledi. Uluslararası Kalıntı Mekanizması'nın iki ceza mahkemesinden Akay'ın serbest bırakılması yönündeki talebinin “Türkiye'nin bağımsız yargısına müdahale ederek” yetki sınırlarını aştığını söylediler.

Mart 2017'de Akay'ın tutukluluğu BM Güvenlik Konseyi'ne havale edilmiş ve Türk hükümeti, tahliye kararına rağmen bir hakimini gözaltına alarak BM Savaş Suçları Mahkemesi'nin yargı bağımsızlığını ihlal etmekle suçlanmıştı.

Haziran 2017'de bir Türk mahkemesi Akay'ı terörizm suçlamasıyla suçlu buldu ve yedi yıl hapis cezasına çarptırdı. Altı ay hapis. Temyize kadar serbest bırakıldı. Bu arada Erdoğan hükümeti, Birleşmiş Milletler'e bir mektup göndererek Akay'ın mahkumiyeti nedeniyle artık hakim olarak görev yapamayacağını iddia etti ve bu yönde mahkeme evrakları sundu. BM Genel Sekreteri António Guterres, asılsız suçlamalarla ve delil olmadan haksız yere mahkum edilmesine rağmen Türk hükümetinin yanında yer aldı.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ayrıca Türkiye'nin Akay'a manevi tazminat olarak 21 bin 100 avro ve yasal masraf ve giderleri karşılamak üzere ilave 7 bin avro tazminat ödemesine hükmetti.

Son kararın ardından Akay'ın serbest bırakılması gerekiyor ancak Ankara, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin kararlarını bir süredir uygulayamıyor.