Erdoğan Türkiye için yeni bir anayasa istiyor

Lefkoşa: Erdoğan’ın gelecek yüzyıldaki Türkiye vizyonu olarak sunulan, ancak genel olarak önümüzdeki Haziran seçimleri için kampanya manifestosu olarak görülen Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçen Cuma günü Ankara’da yaptığı bir konuşmada, Erdoğan’ın gelecek yüzyıldaki Türkiye vizyonu olarak sunuldu. , vatandaşların hak ve özgürlüklerini güvence altına alacak yeni bir anayasa sözü verdi.

Erdoğan, “1980 askeri darbesinden sonra hazırlanan 12 Eylül anayasasının ömrü çoktan doldu” dedi.

Türk cumhurbaşkanı, uluslararası kuruluşların ilgili derecelendirmelerinin kanıtladığı gibi, son yıllarda giderek artan otoriter yönetimi yukarıdakilerin hepsini ciddi şekilde zayıflatmasına rağmen, yeni anayasanın “hukukun üstünlüğünü, çoğulculuğu ve eşitliği” güçlendireceğini söyledi.

139 ülke veya yargı alanında hukukun üstünlüğünü değerlendiren Küresel Adalet Projesi’nin 2021 Hukukun Üstünlüğü Endeksi’nde Türkiye’nin hukukun üstünlüğü alanında 139 ülke arasında 117. sırada yer aldığını belirtmek gerekir.

Sınır Tanımayan Gazeteciler tarafından derlenen 2022 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde Türkiye, 180 ülke arasında 149. sırada yer aldı. İlgili rapor, Türkiye’de otoriterliğin yükselişte olduğu, medya çoğulculuğunun azaldığı ve eleştirmenleri baltalamak için mümkün olan tüm araçların kullanıldığı konusunda uyardı.

Ayrıca, Dünya Ekonomik Forumu’nun 2022 Cinsiyet Uçurumu Raporu’na göre Türkiye, kadın ve erkek arasındaki eşitsizlik açısından 146 ülke arasında 124. sırada yer alıyor. Bunun temel nedenlerinden biri, kadınların ortalama gelirinin erkeklerinkinin sadece yüzde 47’si olmasıdır.

28 Ekim’de Erdoğan, “Türkiye’nin yüzyılının vizyonunu” açıkladı. Gelecek yıl Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun yüzüncü yılında – “Türk yüzyılı”nın başlayacağını iddia etti.

Üslubu, performansı ve sonuçlarıyla Türkiye siyasetini değiştirecek yeni bir dönemde cumhuriyetimizin yüzüncü yılını bir dönüm noktası yapmak istiyoruz” dedi.

Erdoğan, “Milli iradenin bir ürünü olarak yeni bir anayasa geliştirmek, asırlık Türkiye vizyonumuzun ilk hedeflerinden biridir. Meclisimizin ve milletimizin onayı ile uygulamaya kararlıyız. Bin yıl vatanını, asırlık cumhuriyetini, 80 yıl demokrasisini, 15 Temmuz’da (başarısız darbe girişimi nedeniyle) bağımsızlığını korumanın bedelini ödeyen milletimizin temel hakkı, Böyle bir anayasa elde edin.”

Erdoğan, 1982’de kabul edilen anayasanın 19 kez değiştirildiğinden ve iktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi başkanlığında 2007, 2010 ve 2017’de üç anayasa değişikliği referandumu yapıldığından bahsetmedi.

Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ve aşırı sağcı ortağı MHP tarafından sunulan ve Nisan 2017’de (2016’daki başarısız askeri darbe girişiminin ardından) olağanüstü hal altında yapılan anayasa referandumu, Türkiye anayasasında 18 değişiklik onayladı. Cumhurbaşkanlığı makamını kaldırdı. Başbakan ve parlamenter sistemin, anlamlı kontrol ve dengeler olmaksızın icracı cumhurbaşkanlığı ve başkanlık sistemi ile değiştirilmesi.

Başkana kapsamlı yeni yetkiler verildi ve şimdi devlet ve hükümet başkanı.

Ayrıca, HSYK’ya yapılan atamalar üzerinde kapsamlı kontrol uygulayabilir ve bu da yargı sisteminin bağımsızlığını daha da zayıflatabilir.

Erdoğan konuşmasında, “Ülkemizi darbe anayasasının utancından kurtarmaya, tamamen yeni bir sivil, demokratik ve özgürlükçü anayasaya sahip olmaya çalışıyoruz. Hükümetlerimiz döneminde bu kadar çok anayasa değişikliğine öncülük etmemiz, bunun devam eden eksikliğini görmemize ve bundan yakınmamıza engel değil.”

“Tüm kız ve kız kardeşlerimizin örtülü ya da açık eğitim ve çalışma haklarını güvence altına alan ve aile kurumumuzu sapkın akımların tehdidinden koruyan” bir anayasa değişikliği taslağının önümüzdeki hafta sunulacağını da sözlerine ekledi.

Erdoğan ve müttefiki Devlet Bahçeli, anayasayı seçim hedeflerine uygun bir şekilde değiştirmek istiyorlar, ancak bunun için gerekli oya sahip değiller.

Bahçeli, anketlerin takipçilerinin önemli bir bölümünü kaybettiğini gösterdiği için seçim barajını yüzde 10’dan yüzde 7’ye düşürmek istiyor.

Siyasi gözlemciler, Erdoğan’ın seçim tabanından kurtulmak istediğini, ikinci tur seçimlerden kaçınmak için cumhurbaşkanı adayının yüzde 50’den fazla oy alması gerektiği görüşünü dile getirdiler.

Erdoğan ve Bahçeli ittifakı, amacına ulaşmak için gereken sayılara sahip değil. Yeni bir anayasa için 400 oya (Büyük Millet Meclisi’nin 600 üyesinden) ihtiyaç duyulurken, referandum için 360 oya ihtiyaç var.

Şu anda AKP’nin 288, MHP’nin 48 sandalyesi var, yani iki parti birlikte 336 oyu kontrol ediyor. Referandumu halk oylamasına sunmak için en az 24 kişiye daha ihtiyaçları var ve bu nedenle bazı muhalefet partileriyle anlaşmaya varmaları gerekiyor.

Muhalefet partilerinin, Erdoğan’ınkinden farklı nedenlerle de olsa, anayasanın değiştirilmesinden şiddetle yana olduklarını belirtmek ilginçtir. Geçen 28 Şubat’ta altı muhalefet partisi, başkanlık sistemini kaldırmak ve güçlendirilmiş parlamenter sistem altında sivil özgürlükleri ve hukukun üstünlüğünü yeniden tesis etmek için uzun bir ortak bildiriye imza attı.

İktidarın başkanın elinde toplanmasından kurtulmak ve cumhurbaşkanının sadece sembolik yetkilere sahip olmasını, yürütme gücünü ise başbakanın başkanlığındaki kabinenin kullanmasını istiyorlar. Onların asıl sorunu, yaklaşan seçimler için bir seçim öncesi ittifak ve Erdoğan’ı yenebilecek ortak bir aday üzerinde anlaşmaya varıp varamayacakları.

Türk gazeteci Murat Tekin, birkaç ay önce yayınlanan bir makalesinde, “Erdoğan iki ana sorunla karşı karşıya kalabilir. Başlangıçta muhalefete ne önerecek? Erdoğan yeni taslağına muhalefet blokunu tatmin edecek ne tür maddeler koyabilir ve bu maddelerin TBMM oylamasında son dakikada değiştirilmemesini nasıl sağlayabilirdi?