İsveç neden Kuzey Atlantik teklifinde geride kaldı? | İllüstrasyon haberleri

açıklayıcı

İsveç’in izleyeceği yol belirsizliğini korurken Türkiye, Finlandiya’nın bloğa katılma başvurusunu onaylayan son üye oldu.

Askeri ittifaklardan onlarca yıl uzak kaldıktan sonra, Finlandiya ve komşu İsveç geçen Mayıs ayında Rusya’nın Şubat ayında Ukrayna’yı işgal etmesinden sonra NATO’ya katılmayı tartıştıklarını açıkladılar.

Türkiye, Perşembe günü Finlandiya’nın başvurusunu onaylayan son 30. üye olurken, Finlerin önümüzdeki günlerde üyeliklerini kesinleştirmesi beklenirken, İsveç muhalefetle karşılaşmaya devam ediyor.

Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinisto, Türkiye’nin kararından sonra tweet attı: “İsveç’i bir an önce aramıza katılmaya davet etmeyi dört gözle bekliyoruz.”

İşte iki ülkenin üyelik teklifleri ve İsveç’in üyelik teklifinin neden ertelendiği hakkında bilinmesi gereken beş şey.

Kuzey ülkelerinden ikisi neden tarihi bir dönüş yaptı?

İsveçlilerin ve Finlilerin çoğu onlarca yıldır askeri uyumsuzluğa dayalı politikalarını sürdürmekten yanaydı.

Ancak Rusya’nın geçen yıl Ukrayna’yı işgali keskin değişimlere yol açtı.

Değişiklik, Rusya ile 1.300 km’lik (800 mil) bir sınırı paylaşan Finlandiya’da özellikle dramatik oldu.

Başvuru öncesinde NATO üyeliğine yönelik halk desteği yirmi yıldır %20-30’da sabit kaldı, ancak AFP’ye göre Şubat ayında yapılan bir anket %82’nin ittifaka katılma kararından memnun olduğunu gösterdi.

İsveç tarafından Ocak ayında yapılan bir kamuoyu yoklamasında, İsveçlilerin yüzde 63’ü bloğa katılmayı destekledi.

Soğuk Savaş sırasında Finlandiya, Moskova’nın işgal etmeyeceğine dair güvence vermesi karşılığında tarafsız kaldı. Demir Perde’nin düşmesinden sonra Finlandiya askeri olarak bağlantısız kaldı.

İsveç, 19. yüzyılda Napolyon Savaşlarından sonra resmi bir tarafsızlık politikası benimsedi ve bu politika, Soğuk Savaş’ın sona ermesinden sonra askeri uyumsuzluk politikasına dönüştürüldü.

Bölünmüş girişin nedeni nedir?

Kuzeyli komşular başlangıçta ittifaka birlikte katılmak istedikleri konusunda kararlıydılar ve aynı zamanda başvurularını sunmayı kabul ettiler.

“Açık kollarla” karşılanacaklarına dair güvence verilmesine rağmen, talepleri kısa sürede başta NATO üyesi Türkiye olmak üzere muhalefetle karşılaştı.

NATO’ya katılım başvuruları ittifakın tüm üyeleri tarafından onaylanmalıdır.

Mart ortasında, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan parlamentodan Finlandiya’nın talebini onaylamasını istedi, ancak bir dizi anlaşmazlığın ardından İsveç’i erteledi.

Aynı şekilde Macaristan, Finlandiya’nın talebini 27 Mart’ta onaylayınca İsveç’in teklifi “ileri bir zamana” ertelendi.

Macaristan, Başbakan Viktor Orban’ın politikalarına yönelik eleştirilerden duyduğu şikayetleri gerekçe göstererek İsveç’i kabul etmeyi bıraktı. Ancak Budapeşte, Türkiye’nin harekete geçtiğini görürse İsveç’in teklifini kabul etme olasılığı yüksek.

Bu arada Finlandiya, İsveç’i geride bırakmak anlamına gelse bile yoluna devam etmeye karar verdi.

Finlandiya Parlamentosu başvuruyu zaten onaylamış olduğu için, tüm onaylar güvence altına alındığından şimdi tek yapması gereken, üyeliği sonlandırmak için Washington’a bir “Katılım Belgesi” tevdi etmekti.

Türkiye’nin İsveç ile sorunu nedir?

İsveç, Finlandiya ve Türkiye, katılım sürecinin başlamasını sağlamak için geçen yıl Haziran ayında yapılan bir NATO zirvesinde üçlü bir memorandum imzaladılar.

Ancak Ankara, özellikle Türkiye’nin “terörizm” suçundan kovuşturmak istediği Türk vatandaşlarının iadesiyle ilgili olarak, taleplerinin karşılanmadığını söyleyerek Stockholm’ü defalarca eleştirdi.

İsveç, özellikle Türkiye’de yasadışı ilan edilen Kürdistan İşçi Partisi (PKK) ve Ankara’nın PKK ile bağlantılı olduğuna inandığı Suriye’deki Demokratik Birlik Partisi üyeleri olmak üzere “teröristlere” sığınak sağlamakla suçlanıyor.

İki ülke arasındaki müzakereler, Stockholm’de Kuran’ın yakılması ve Erdoğan’ın sahte bir heykelinin asılması gibi protestoların ardından 2023’ün başlarında geçici olarak askıya alınmıştı.

İsveç için zaman çizelgesi belirsizliğini koruyor. İsveç ile Türkiye arasındaki müzakerelerde çok az ilerleme kaydedildi.

Ne Türkiye ne de İsveç, İsveç’in talebi üzerine parlamento oylaması için henüz bir tarih belirlemedi, ancak NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, İsveç’in talebinin ötesine geçmenin en önemli öncelik olduğunu söyledi.

11-12 Temmuz tarihlerinde Litvanya’nın Vilnius kentinde yapılan ittifak zirvesine kadar hem Finlandiya hem de İsveç’in üye olmasını umduğunu söyledi.