Recep Tayyip Erdoğan | Türkiye Cumhuriyet hükümdarı

28 Şubat 1997’de, güçlü Türk ordusu, İslamcı Refah Partisi’nin başbakanı ve lideri Necmettin Erbakan’a, devletin “laik karakterini yeniden tesis etmesi” için bir ültimatom verdi. Geçen yıl koalisyonla iktidara gelen Erbakan, İslamcı politikalarıyla ülkenin laik düzenini alt üst etti. Kendini Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün kurduğu laik rejimin koruyucusu olarak gören ordu, Erbakan’ın açık İslam’ından rahatsızdı. Erbakan, Haziran 1997’de istifaya zorlandı ve “postmodern darbe” olarak adlandırılan olayla Refah Partisi kapatıldı – ateş edilmedi, kışlalardan asker çıkmadı, ancak rejim yine de düştü.

Erbakan’ın birçok takipçisi, ordunun inşa ettikleri her şeyi sistemli bir şekilde yıkmaya ve İslamcıları tasfiye etmeye başlamasını çaresizce izledi. Bunlardan biri de Avrupa ve Asya’da İstanbul Boğazı’nın iki yakasında yer alan Türkiye’nin en kalabalık şehri İstanbul’un 43 yaşındaki belediye başkanı Recep Tayyip Erdoğan’dı. Yılın ilerleyen saatlerinde, güneydoğuda Siirt’te bir mitinge katılırken, o zamanlar Türkiye’nin en güçlü yerel lideri ve ordunun gözünde bir nokta olan Erdoğan Bey, 1912’de Ziya Gökalp’in yazdığı bir şiiri okudu.

Camiler bizim kışlamızdır.

Kubbeler bizim miğferlerimizdir

Minareler bizim süngülerimizdir.

Ve müminler bizim askerlerimizdir.

Allahu Ekber, Allahu Ekber.”

Kuruluş geri tepti. Sayın Erdoğan “dini nefreti kışkırtmak” suçundan 10 ay hapis cezasına çarptırıldı (dört yattı) ve seçimlere katılması yasaklandı. İstanbul belediye başkanlığından istifa etmek zorunda kaldı. Kırklareli’deki Pınarhisar Cezaevi’ne giderken kendisini uğurlamak için toplanan bir taraftar deryasının önünde “Bu şarkı burada bitmez” dedi. yapmadın. 20 yıldır iktidarda olan Erdoğan, 24 yıl sonra Pazar günü yeniden seçim turu ile karşı karşıya. Kazanırsa, Türkiye’deki devam eden kontrolünü beş yıl daha uzatacaktı. Bir zamanlar ülkenin güçlü seçkinleri tarafından düzenin düşmanı olarak görülen bir İslamcı için büyük bir başarı.

İktidara yükselmek

26 Şubat 1954’te dindar bir Müslüman ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Tayyip Erdoğan, Karadeniz kıyısındaki Rize kasabasında büyüdü. Daha sonra denizci olan babası, Sayın Erdoğan’ın gençliğinin geçtiği, din eğitimi aldığı, futbol oynadığı ve dünya görüşünün temellerini attığı İstanbul’a göç etti. 1970’lerde komünizm karşıtı bir grup olan Milli Türk Talebe Birliği’ne katıldı. Daha sonra İslami Ulusal Selamet Partisi’ne katıldı. Erdoğan’ın ilham kaynağı ve öncü lider olarak gördüğü Erbakan, Refah Partisi’ni kurduğunda partinin daire başkanlarından biri oldu. Refah Partisi üyeliğindeydi ve Sayın Erdoğan 1994’te İstanbul Belediye Başkanı seçildi. Refah Partisi kapatıldıktan sonra İslamcılar Fazilet Partisi’ni kurdular. Fazilet Partisi de kapatılınca Saadet Partisi’ni kurdular.

Sayın Erdoğan ve müttefikleri için 1990’ların sonundaki siyasi gelişmeler bir katalizör ve ufuk açıcıydı. 1997 darbesi, tutuklanması ve ardından İslamcı partilerin yasaklanması, Sayın Erdoğan’ı uzun oyunu oynaması gerektiğine ikna etti. Bu noktada başta Sayın Erdoğan ve Abdullah Gül olmak üzere İslami siyaset cephesinde kendilerine “reformcu” diyenler Erbakan’dan koparak Adalet ve Kalkınma Partisi’ni (Türk harfleriyle AKP) kurdular. Muhafazakârdılar, ancak seküler fikir birliğine açıkça meydan okumadılar. Bunun yerine Sayın Erdoğan ve Sayın Gül, Türkiye’nin ekonomik sorunlarını çözmeye odaklandılar. Bankaların başı dertteydi, enflasyon tırmanıyordu ve ekonomi kötü durumdaydı. AKP 2002 genel seçimlerinde yeni bir başlangıç ​​sözü verdi ve seçmen ezici bir çoğunlukla AKP’yi destekledi, Sayın Erdoğan’a hala bir yasak yok. Sayın Gül, Başbakan oldu ve hükümeti yasağı hızla kaldırdı. 2003 yılında Sayın Erdoğan Türkiye’nin 25. Başbakanı oldu. Geri dönmesine gerek yoktu.

Sayın Erdoğan iktidara geldiğinde, tahta oturmanın onu kazanmaktan daha zor olduğunu anladı. İktidarını pekiştirirken karşılaştığı en büyük zorluk, “beyaz Türkler”in, liberallerin ve şehirli nüfusun desteğini alan eski seküler seçkinlerdi. Sayın Erdoğan kendisini bir düşmandan çok bir yabancı olarak tanıttı. AKP, ne laik rejime ne de askeri güçlere alenen meydan okumadı. Bunun yerine hükümet, halkı kazanarak ekonomik ve yönetişim reformlarına odaklanmaya devam etti. Ancak yumuşama uzun sürmeyecek. İlk döneminin sonlarına doğru, başbakanın uzun süredir yol arkadaşı olan Gül’ü cumhurbaşkanı pozisyonu için düşündüğü yönünde spekülasyonlar vardı. Askeri yüksek komutanlık, AKP hükümeti altında gerçekleşen İslamcı faaliyetlerle ilgili endişelerini dile getiren bir muhtıra yayınladı. AKP’ye açıktan uyarıda bulunan mektupta, “Türk Silahlı Kuvvetlerinin bu tartışmanın bir tarafı ve laikliğin sadık bir savunucusu olduğunu unutmamalıyız. Durumlarını ortaya koyacak, gerektiğinde açık ve net hareket edeceklerdir” denildi.

Tam 10 yıl önce eski patronu Erbakan’ın ordu tarafından yenildiğini gören Erdoğan için bu bir dönüm noktasıydı. Ya Türkiye cumhuriyeti ilan ettiğinden beri dört darbe yapan orduya direnmeli ya da yıkılmalıdır. Ertesi gün Sayın Erdoğan’ın ofisi, generallere ordunun “bir başbakanlık kurumu” olduğunu hatırlatan bir açıklama yaptı. O yılın ilerleyen saatlerinde AKP genel seçimleri süpürdü. Sayın Erdoğan, daha güçlü bir yetkiyle başbakan olarak geri döndü. Bay Joule başkan seçildi. Ordu herhangi bir önlem almadı.

Ancak ordu içindeki bir kesim, 2016’da iki dönem başbakanlık yaptıktan sonra cumhurbaşkanı olan Erdoğan’ı darbe girişimiyle devirmeye çalışacaktı. Darbe başarısız olacak. Yeniden canlanan Erdoğan, Türkiye tarihinin en büyük tasfiyelerinden birini başlatma fırsatını değerlendirecek. Ordu o zamandan beri onunla yüzleşmeyi başaramadı. Eski Kemalist rejimi bir müzeye dönüştürdü ve merkezi otorite, İslami kökler ve Osmanlı dönemi nostaljisi ile paralel bir müze inşa etti. Daha sonra anayasayı değiştirerek Türkiye’yi Cumhurbaşkanlığı konumuna getirdi. Ordu evcilleştirildi. Parlamento bozuldu ve başbakanlık makamı kaldırıldı. Şimdi sadece bir enerji merkezi var. 2018’de Sayın Erdoğan, yeni anayasaya göre cumhurbaşkanlığı seçimlerini ilk turda kazandı. Ve şimdi o, cumhuriyetin hükümdarı, birçok kişinin ona verdiği adla modern “Sultan”.

İnanç bir müttefiktir

Kemalist bir düzenlemeye sahip İslami bir yabancıdan yeni bir İslami Türkiye’nin somutlaşmasına uzanan yolculuğu boyunca din, Erdoğan’ın en sadık müttefiki oldu. Eski muhafızların güçlü olduğunu biliyordu ve bir müttefik olarak ordudan daha güçlü bir şeye ihtiyacı vardı. İnançta buldu. İstanbul belediye başkanı iken şehrin imamıyım demişti. İktidardayken tüm Türkiye’yi yeniden şekillendirdi. Kamusal alanlarda dini sembollerin yasaklandığı bir ülkede, dini milliyetçilik siyasetin temeli haline geldi. Haziran 2020’de Sayın Erdoğan, Osmanlılar tarafından camiye, ardından Atatürk tarafından müzeye dönüştürülen Bizans katedrali Ayasofya’yı tekrar camiye dönüştürdü. Halk toplantılarında Osmanlı fetihlerini övdü. “Kudüs bizimdir” iddiasında bulundu.

Sayın Erdoğan yetkilerini pekiştirirken, kendisini eleştirenlere de sırtını döndü. Gazeteciler hapsedildi, muhalif siyasetçiler dışlandı ve Kürt yerel yönetimleri görevden alındı. Artık kendisine bağlı olan ordunun Kürt isyancılara karşı savaşı yeniden başlatmasına ve Suriye’ye akınlar yapmasına izin verdi. Noam Chomsky’nin belirttiği gibi, “esasen halifenin, yüce liderin ağırlığını her yere atacağı ve aynı zamanda Türkiye’deki demokrasinin kalıntılarını yok edeceği bir Osmanlı halifeliği gibi bir şey yaratmaya çalışıyordu”.

Ancak bu güç konsolidasyonu aynı zamanda kitlesel direnişi de kışkırttı. 14 Mayıs cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Erdoğan, muhalefetin birleşik adayı Kemal Kılıçdaroğlu ile karşı karşıya geldi. AKP koalisyonu parlamentoda çoğunluğu elde etti, ancak Sayın Erdoğan cumhurbaşkanlığı seçimini ilk turda kazanamadı. 2000’li yılların başında olduğu gibi, ekonomik kriz yeni başlayan AKP’nin zafere ulaşmasına yardım ettiğinde, bugün Türkiye ekonomisi %40 civarında seyreden enflasyondan mustarip. Sayın Erdoğan’ın 20 yıllık iktidarına karşı, özellikle şehir merkezlerinde artan bir hoşnutsuzluk var. İslami milliyetçiliği yaşlanma belirtileri göstermeye başlıyor, ancak yine de onu Pazar günkü ikinci turdan önde tutuyor. Ekonomi sıkıntıda olabilir ve muhalefet birleşebilir, ancak padişahın destekçileri “İnşallah Erdoğan” sloganlarını atmaya devam ediyor.