Sütun: Türkiye’de Seyahat – 2 – Gazete

[Continued from previous column]

Büyüleyici kardeşe hızla geri döndük. erkek gökyüzü [meditation ceremony] Cuma günü meydana gelen çarpık dervişlerden. Eğer ilgileniyorsan, onunla gidebiliriz.

Arkadaş olmuş yabancılardan bahsetmişken, Ürgüp’teki otel müdürünü unutmamalıyım. Bizi selamlamak için dışarı çıktığı andan, ziyaretin sonundaki veda saatine kadar, hesaba katılması gereken bir güçtü.

Kapadokya’nın sunduğu her olası paket turda bizi yormak istedi. Kırmızı tur, yeşil tur, balon turu, dörtlü tur, Türk gecesi – adını siz koyun, sizin içindi. Kendi başımıza yola çıktığımızda kaybettik.

Dörtlü tur maceralarla doluydu çünkü daha önce hiç arazi aracı sürmemiştim, hatta kullanmamıştım. Araba sendeleyerek ve her beş dakikada bir durduğunda kalbim çarparak sürdüm.

Milyonlarca yıl önce volkanların erimiş lav döktüğü yer burası. Dünya soğudukça, kaya kalıntıları garip şekillere sıkıştırıldı. Belki de eski “tepe” kelimesi kişiliklerini tanımlamak için uygundur.

Onlara saldıran insanlar tarafından daha da garip hale getirildiler, kelimenin tam anlamıyla yeraltına inerek dini cezadan kaçtılar. Romalılar tarafından zulüm gören ilk Hıristiyanlar, esaretten kaçınmak için labirentlere sığındılar. Daha sonra Haçlı Seferleri sırasında Türklerden saklandılar.

Usta Müslüman Rum rehberimiz, bizi “peri bacaları” olan vadilerden geçerek, Dünya Mirası Alanları olarak korunan yaklaşık 800 yıllık yeraltı kiliselerine götürdü. Cesur renklerde fresklerin kalıntıları bizi hayrete düşürdü.

Kil ağırdır. İznik’ten gelen kırmızı kil çanak çömlek, Hitit dönemine kadar uzanan asırlık geleneklerden gelen desenlerle süslenmiştir. Cicimlerin daha karmaşık mı yoksa İznik mi olduğunu belirlemek zordu. İkincisi kesinlikle daha çok yönlüydü. Çaydanlık koleksiyonu yaptığım için koleksiyonuma bir İznik çaydanlığı eklemek zorunda kaldım.

İstanbul’a döndüğümüzde çantalarımız bize ağırlık yapıyordu ve tanıdık mekânlarla bağlantı kurmaktan mutluyduk. Yalla Falafel Restaurant, en iyi ve en sıcak falafel olan harissa’ya sahipti.

Google Çeviri aracılığıyla yorulmak bilmeyen bir arayıştan ve yeni kelimeleri ezberlemek için amansız girişimlerden edindiğim Türkçe kelime dağarcığım, doğru zamanda doğru telaffuzu bulamadığım için çöktü. Aynı kelimenin kardeş dillerde farklı şekilde telaffuz edilmesi kafa karıştırıcıdır.

Arapça, Farsça, Urduca ve Türkçe’de veda anlamına gelen Alveda’yı ele alalım. “Kabhi Alvida na Kehna” adında popüler bir Bollywood şarkısı bile var. [Never Say Goodbye]. Ancak söyleme cesaretini topladığımda boş boş baktım. Elvide demek istiyorsun, nazikçe düzelttim. Alvida, son izin almak anlamına geldiği için sadece resmi olarak kullanılır.

Bir de çok sevdiğimiz restoran var: Bolu Et Lokantası. Polo’nun kim olduğunu veya orada olup olmadığını söylemek zor, çünkü oradaki hiç kimse tek kelime İngilizce anlamıyor. Başkası için yapılmış bir pirinç yemeği aldım. Tezgahın arkasındaki sunucudan gelen bazı çılgın hareketlerden ve karşı hareketlerimden sonra tahtayı geri taktım ve sorun çözüldü.

Masumiyet Müzesi, antika dükkanlarıyla dolu bir sokağa sıkışmış tuğla renkli bir binadır. Müze kapalı olduğu için dolaştım ve birkaç fotoğraf çektim. İstanbul müzelerle dolu. Tarihi eserler, şehrin dört bir yanına dağılmış birçok saraydaki vitrinlerde tutuluyor. Bunlar aynı anda hem saraylar hem de müzelerdir.

Her Osmanlı padişahı kendi sarayını yaptırırdı. Bu arada saray Türkçede Mahal değil Saray’dır. Kanuni Sultan Süleyman tarafından yaptırılan bu 16. yüzyıl saraylarını ve görkemli camilerini tasarlayan mimara gösterilen saygı beni çok etkiledi. Mimar Sinan [Architect Sinan] Çevresinin dışında caminin yanına defnedildi. Birçok kafede ve kendi adını taşıyan çeşitli şirketlerde tanınmaktadır. Babür İmparatoru Ekber’in onu Delhi’de tasarım yapmaya davet ettiği söylendi ama o reddetti.

Babür mimarisini Osmanlı ile karşılaştırmadan edemezsiniz. Aşırı çini kullanımı ile Avrupa ve Fars karışımıdırlar. Altın kenarlı çivit mavisi karolar ve mavi-gri taş, görenlerde hayranlık uyandırıyor. Evet, harika sanat eserleri ama bir odanın dört duvarı da fayans döşendiğinde, ne kadar sanatsal olursa olsun, sıkışık geliyor. Yapılarda taş oymacılığı, kırmızı kumtaşı ve az mermer yoktur.

Harem kompleksini gezmek için daha fazla ödememiz gerektiğini öğrendiğimde şaşırdım – saray biletleri yeterince pahalıydı. Harem’e neden ayrı gemi? Şüpheci bir ruh hali içinde geçiş kartımı verdim ve turnikeden geçtim.

Bir kapıdan, harem muhafızlarının yatakhanesi olarak tanımlanan büyük bir binayı çevreleyen revağa girdik. İlerledikçe, havuzun ne kadar geniş olduğunu anladık.

Konutların boyutu ve dekoru için ayırt edici bir hiyerarşik düzenleme seçin. Padişahın annesi Valide Sultan, en güzel mahallelere sahipti. Haremde ikamet eden her grubun, karmaşık desenlerle çivit ve beyaz çinilerle zarif bir şekilde tasarlanmış kişisel bir camisi vardı. Haremde, hepsi yükseltilmiş bir platform üzerine inşa edilmiş büyük bir mescitten oluşan bu kadar çok cami olacağını hayal etmemiştim.

Padişahın özel odaları avizeler ve aynalarla ışıldıyor. Dekorda Avrupa havası vardı. Odaların gözden kaçırılmayacak bir özelliği de banyoları. [bathrooms]. Haremde iki saat dolaştıktan sonra bile işimiz bitmedi. Mimar Sinan’a olan hayranlığım artarak devam etti.

Mimar Sinan’ın zarif binalarından, Kapadokya’daki mağara evlere kadar Türkiye, bir buket güzel hatıralar sunmuştur. Konya’nın sakinliği ve kokusu Bodrum’un çılgınlığına karışmış olabilir. Orhan Pamuk’un romanları beni peribacalarına, Bodrum’un ışıklarına ve İstanbul’un muhteşem atmosferine hazırlamazdı.

Köşe yazarı, Virginia Üniversitesi Orta Doğu ve Güney Asya Dilleri ve Kültürleri Bölümü’nde profesördür.

Yayınlanan Şafak, Kitaplar ve Yazarlar, 11 Eylül 2022