Türkiye, bankaların hasarı saymasıyla lirayı koruma planına son veriyor

Piyasa gözlemcileri, Türk Merkez Bankası’nın Türk lirasını desteklemek amacıyla tasarlanan maliyetli mevduat planını azaltmak için uygulamaya koyduğu yeni kuralların, bankaların elindeki devlet tahvili miktarını artırmaya ve böylece büyüyen bütçe açığının finansmanına yardımcı olma ihtimalinin yüksek olduğunu söylüyor.

Merkez bankasına göre, 20 Ağustos’ta onaylanan düzenlemeler, düşen lirayı kurtarmak için acil önlem olarak Aralık 2021’de uygulamaya konulan sözde döviz korumalı mevduat planının aşamalı olarak kaldırılmasını amaçlıyor. Türkçe kısaltması KKM olarak da bilinen bu program kapsamında, döviz hesaplarını lira mevduatına çeviren mudiler, para biriminin değerinde mevduat faizini aşan herhangi bir düşüş için devletten tazminat alıyor. Merkez bankası artık bankaların KKM mevduat sahiplerini kademeli olarak normal lira hesaplarına geçmeye teşvik etmelerini istiyor. İddialı toparlanma hedeflerini tutturamayan bankalar, ilave düşük getirili devlet tahvili almak zorunda kalacak.

Merkez bankası Perşembe günü faiz oranlarını önemli ölçüde artırarak %17,5’ten %25’e yükseltti. Bu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Mayıs ayı sonlarında yeniden seçilmesinin ardından “rasyonel politikalara dönüş” sözü veren yeni ekonomik liderlik döneminde aylardır yaşanan üçüncü ve en büyük artış oldu. Erdoğan’ın yüksek faiz oranlarının yüksek enflasyona yol açtığı yönündeki alışılmışın dışındaki görüşü ve son birkaç yıldır düşük faiz politikasında ısrar etmesi, Türkiye’nin mevcut ekonomik sorunlarının sorumlusu olarak görülüyor.

KKM planı, artan enflasyona rağmen seçim öncesinde ekonomiyi sıcak tutmaya çalışan Erdoğan’ın talebi üzerine merkez bankasının yaptığı bir dizi faiz indiriminin yol açtığı dolarizasyon dalgasının durdurulmasına yardımcı oldu. KKM’nin mevduatı yaklaşık 124 milyar dolara ulaşarak Türk bankalarındaki toplam mevduatın %26’sını oluşturdu.

Artık enflasyon yıl sonuna kadar %70’e ulaşma yolunda ilerlerken, KKM mevduat sahiplerini enflasyon oranının çok altında getiri sağlayan normal lira mevduatlarına geçmeye ikna etme planı uygulanabilir görünmüyor. Bankaların lira mevduat faizlerini artırmak yerine devlet tahvili almayı kabul etmesi bekleniyor.

Bazı mali uzmanlar, yeni düzenlemelerin, KKM planını sona erdirmekten ziyade, bütçe açığının bir kısmını finanse etmek için bankaları sağmaya yönelik olduğundan şüpheleniyor. 2022’de ve bu yılın ilk yarısında elde ettikleri büyük karlar göz önüne alındığında, Ankara’nın bankaların daha düşük getirili devlet tahvili tutmayı tolere edebileceğini bildiğini söylüyorlar.

Mevduatın KKM’den ayrılmasına gelince, bu paranın ne kadarının tekrar dövize çevrilebileceğini belirlemek zor ve hükümetin planı da henüz bilinmiyor.

Diğer birçok gözlemci gibi finans piyasasının idari direktörü Iris Sipri de Ankara’nın yeni ekonomi politikası hakkında karışık sinyaller gönderdiğine inanıyor. “Daha bir ay önce vergi indirimleriyle KKM’ye destek vereceklerini söylediler. Sadece bir ay önce, düşük mevduat oranlarından duydukları memnuniyeti açıkça dile getirmişlerdi. Daha bir ay önce sadeleştirmeden söz ediyorlardı. Ve şimdi tüm bu ifadeleri çöpe atıyorlar [by issuing] Karmaşık düzenlemeler, çok olumsuz reel getirilerin devam edeceğini açıkça ortaya koyuyor” diye tweet attı Cibre, 20 Ağustos duyurusunun ardından. Ankara’nın para politikasının “bankalara sopayı sallamak” üzerine kurulu olduğunu ekledi.

Ekonomi oyuncuları, önümüzdeki yolun daha net bir resmini elde etmek için hükümetin gelecek ay yeni orta vadeli programını açıkladığında tutarlı bir ekonomik vizyonun ana hatlarını çizeceğini umuyor.

KKM planı, tasarrufları etkili bir şekilde dövizle ilişkilendirdi; Ankara’nın bunu bir “lira” operasyonu olarak adlandırdığından bahsetmiyorum bile. Vergi indirimleriyle de teşvik edilen döviz hesaplarının lira mevduatına dönüştürülmesi, merkez bankasına döviz girişi anlamına geliyordu, ancak banka, seçimden önce lirayı sabit tutmak amacıyla çok daha büyük meblağları yeniden sattı. Bu plan, Türkiye’deki enflasyonun dünyadaki en yüksek enflasyonlar arasında yer alması nedeniyle çok negatif reel getirilerin ömrünün uzatılmasına yardımcı oldu. Hepsinden önemlisi, plan sadece yaklaşık 18 ay içinde devlet kasasından çoğunlukla vergi mükelleflerinin parası olmak üzere 700 milyar liradan (27,2 milyar dolar) fazla para yuttukça, bu durum ülkenin zaten çarpık olan gelir ve servet dağılımını daha da kötüleştirdi.

Şu anda muhalefetteki Gelecek Partisi için çalışan eski kıdemli bankacı Karim Rota, düşük faiz oranı politikasının kalıcı hasar bıraktığına inanıyor. “Enflasyon oranının çok altında faizle kredi alabilenlere vahşice bir servet transferi yapıldı. Aynı nedenle konut fiyatları ve kiralarda reel olarak en fazla artışın olduğu ülke olduk.” KKM’yi ve negatif reel getirileri geri alma niyeti doğrudur ancak bunu başarmak kolay olmayacaktır. Tasarruf ve yatırımcıların para birimimize olan güveni o kadar azaldı ki, iki enstrüman arasındaki faiz farkıyla bu güveni yeniden kazanmak çok zor.

Bu arada Türkiye’nin en büyük özel bankası Ace Bank’ın başkanı Hakan Aran, bankasının merkez bankasının KKM hesaplarını aşamalı olarak kaldırma talimatına karşı geleceğini açıkça söyledi. Bu hafta Bloomberg Türk kanalı HT’ye konuşan Aran, “KKM, son kararlara rağmen en cazip enstrüman olmaya devam ediyor. Döviz mevduatları hâlâ toplam mevduatın %43’ünü oluşturuyor. İş Bankası, KKM müşterilerine buna dönmelerini tavsiye etmeyecek.” [regular] Lira cinsinden mevduatlar.

Cezayı bankanın üstleneceğini vurguladı. Ekonomik olarak gerekli tedbirleri alacağız, bu yaptırımlara yol açarsa o cezaları ödeyeceğiz ama bunu müşterilerimize yansıtmayacağız” dedi.

İş Bankası’nın yalnız olmadığının bir göstergesi olarak büyük bankaların çoğu, müşterileri KKM programından uzaklaştırmak için lira mevduat faizlerini önemli ölçüde artırmaktan kaçındı ve mevduat artırma yükünü üstlenmek yerine düşük getirili tahvillere ceza uygulamaya daha yatkın görünüyor. oranlar. .

Bu tür yaptırımlarla bankaları sağmak hükümetin gizli bir hedefi olabilir. Bankacılık piyasasının neredeyse yarısını kontrol eden devlet kredi kuruluşlarının, KKM’den normal lira mevduatına geçişi teşvik etmek amacıyla mevduat faizlerini artırabilmesi ancak bu adımı atmaması bu şüpheleri daha da güçlendirdi.

Hükümet, tahvil cezasının, yıl sonuna kadar muhtemelen GSYİH’nın %10’undan fazlasına ulaşacak olan bütçe açığının bir kısmını finanse etmesine yardımcı olacağını açıkça umuyor. Son iki yılda elde ettikleri büyük karlar göz önüne alındığında, bankaların buna tolerans göstermesi muhtemel.