Türkiye seçimlerinin tarihi – küresel – Al-Ahram Weekly

Geçen hafta, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ulusal parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin planlandığı gibi Haziran ortası yerine 14 Mayıs’a alınacağını belirtti.

Bunun görünürdeki nedeni, mümkün olan en geniş seçmen katılımını sağlamaktır. İktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi’nden (AKP) yetkililer, haziran ayının okulların bittiği ve birçok kişinin kırsal kesimdeki memleketlerine ya da tatil için yola çıktığı yaz sezonunun başlangıcı olduğunu açıkladı.

Açıklama makul görünse de, çok azı onu göründüğü gibi kabul ediyor. Muhalefet çevrelerinin, Erdoğan ve AKP’nin erken seçim çağrısı yaparak muhalefetin dengesini bozmak istediğinden şüphesi yok. Bunu mecliste yaptığı konuşmada da dile getirdi. Altı muhalefet partisinin ittifakına atıfta bulunarak, şunları söyledi: “Aynı gün [14 May] 73 yıl sonra milletimiz bir kez daha Altılar Masası bayrağı altında karşımıza çıkan beceriksiz ve küstah darbecilere “yeter” diyecektir.

14 Mayıs 1950’de Türkiye ilk çok partili seçimlerini yaptı ve sağcı Adnan Menderes’in iktidardaki laik Cumhuriyet Halk Partisi’ne karşı zaferiyle sonuçlandı. Menderes daha sonra 1960 askeri darbesiyle devrildi. En büyüğü Cumhuriyet Halk Partisi olmak üzere altı partinin programı henüz cumhurbaşkanı adayı ve milletvekili seçimlerine sunulacak adayların nasıl koordine edileceği konusunda anlaşmaya varmadı.

İktidar partisi, seçimleri ileriye taşıyarak, hükümetin dış politikasındaki bazı başarılardan, özellikle Ankara’nın Arap bölgesiyle gerilimleri sona erdirme ve Şam’daki rejimle yakınlaşmaya yönelik attığı adımlardan yararlanmayı umuyor. elverişli ortam. Suriyeli mültecileri geri getirmek için. Tartışmalı mülteci sorunu, muhalefetin sıcak noktalarından biri haline geldi.

Anketlerde uzun ve istikrarlı bir düşüşün ardından Erdoğan geri döndü ve olası erken seçim kararı şüphesiz bununla bağlantılı. Ekim 2022 sonunda yapılan bir ankete göre Erdoğan’ın popülaritesi yüzde 47,6’ya yükseldi. Hükümet asgari ücreti yüzde 55 artırmış, memurların ve kamu sektörü çalışanlarının maaşlarını ve emekli maaşlarını artırmış ve acilen ihtiyaç duyulan diğer ekonomik yardım tedbirlerini uygulamaya koymuştur.

Öte yandan erken seçim fikri, Erdoğan’ın yasal olarak yeniden göreve aday olup olmadığı tartışmasını yeniden alevlendirdi. Nisan 2017’de değiştirilen anayasaya göre cumhurbaşkanı iki dönemden fazla görev yapamıyor. Ancak, erken seçim olması durumunda, görevdeki ikinci dönemde üçüncü kez aday olma hakkı devam eder.

Erdoğan ayrıca, Yunanistan ile doğu Akdeniz’deki deniz sınırları ve sondaj hakları konusundaki gerilimler ve Ankara’nın Irak Kürdistanı ve kuzey Suriye’deki PKK sığınakları olarak tanımladığı yerlere yönelik askeri operasyonlar nedeniyle körüklenen milliyetçi duyguları istismar etmeye niyetli.

Hükümet başkanı olarak 20 yılı aşkın bir süredir “İslami değerleri” ve neo-Osmanlıcı bir canlanma gündemini zorlayan Erdoğan, geçtiğimiz günlerde kadınların başörtüsü takma hakkını açıkça sağlayan bir anayasa değişikliği çağrısında bulundu. Bu, AKP içindeki İslamcı şahinlerin coşkusunu serbest bırakmaya ve iktidar partisi saflarında desteği sağlamlaştırmaya yardımcı oldu. İslamcı eğilimli Mandirilere ve modern Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Atatürk’ün kurduğu partinin yenilgisine yapılan göndermelerle erken seçimler için tarihsel olarak sorunlu tarihin seçilmesini açıklamaya da yardımcı olabilir.

Başörtüsü, devletin anayasal olarak zorunlu laik niteliğini baltaladığı gerekçesiyle uzun süredir Türk kamu kurumlarında yasaklanmış olsa da, anayasada örtünmeyi açıkça yasaklayan hiçbir şey yoktur ve başörtüsüne ilişkin kısıtlamalar on yıl önce kaldırılmıştır. Ancak başörtüsü, ön seçim dönemlerini canlandırmak için başörtüsü kullanan Erdoğan için bir sorun olmaya devam ediyor.

En büyük muhalefet partisi olan Cumhuriyet Halk Partisi’nin Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, CHP ve muhalefet koalisyonundaki diğer partilerin “14 Mayıs’la bir dertleri yok. Önemli olan halkın söz sahibi olmasıdır.” Ancak seçimlere gitmek muhalefette kaosa yol açabilir.

Muhalefet partilerinin, parlamenter sistemin yeniden kurulması gerektiğine olan inançları dışında pek az ortak noktaları var. Kürt Halkların Demokratik Partisi Eşbaşkanı Pervin Buldan, partisinin Adalet ve Kalkınma Partisi’nin Cumhur İttifakı’na veya muhalefetteki Millet İttifakı’na katılmayacağını ve cumhurbaşkanlığı için kendi adayını belirleyeceğini açıkladı. İYİ (Salih) Parti Genel Başkanı Meral Akşener, 2023 seçimlerinde partisinin ittifakla değil tek başına birinci çıkacağını söyledi. Bu tür açıklamalar muhalefet saflarındaki kafa karışıklığının boyutunu gösteriyor.

Erdoğan’ın partisiyle yeniden birlik beraberlik içinde olduğuna inandığı ve inisiyatifi ele geçirmek istediği açık. Ukrayna krizine ilişkin gelişmeler ivmeye katkı sağladı. Her şeyden önce, Türkiye’nin arabuluculuk talebi ve tahıl anlaşmalarındaki başarısı, Batı’nın tartışmalı konularda Türkiye üzerindeki baskısını hafifletirken, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ankara’nın ödeme yapmasına izin vererek Rus gazını elde etmesini kolaylaştırdı. İthalatının bir kısmı ruble cinsindendir.

Seçimler gerçekten de planlanandan bir ay önce yapılırsa, muhalefetin güçlerini etkili bir şekilde toplayıp toplayamayacağı ve belki de daha da önemlisi Erdoğan ve partisinin iktidarda kalma konusunda ne kadar istekli olacağı görülecek. Kesin olan bir şey varsa o da, Türkiye’nin zaten oldukça kutuplaşmış olan ikliminde siyasi sıcaklığın artacağıdır.

* Bu makalenin basılı versiyonu Al-Ahram Weekly dergisinin 26 Ocak 2023 tarihli sayısında yayınlandı.

Kısa bağlantı: