Türkiye'nin cari işlemler açığı Ocak ayında “tarihi” bir düşüş kaydetti
Salı günü yayınlanan resmi veriler, Türkiye'nin Ocak ayında 2,56 milyar dolar ile beklenenden düşük bir cari açık kaydettiğini ve geçen yılın ikinci yarısından bu yana keskin bir düşüş eğilimi sürdürdüğünü gösterdi.
Bu rakam, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre Ocak 2023'teki 10,4 milyar dolarlık açıktan yüzde 75,5'lik bir düşüşe işaret ediyor ve piyasa beklentilerinin altında kaldı.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, verilere göre yıllık açığın Mayıs 2023'teki 60,1 milyar dolardan 22,6 milyar dolara düşerek 37,5 milyar dolara gerilediğini söyledi.
Cari hesap, ticaretin en eksiksiz ölçüsüdür çünkü yatırım akışlarını ve mal ve hizmet ticaretini içerir. Açık, Türkiye'nin yurt dışına sattığından daha fazlasını yurt dışından tükettiği anlamına geliyor.
Reuters anketindeki medyan tahmin, Ocak ayında 2,8 milyar dolarlık açık yönündeydi. Beklentiler 2,5 milyar dolar ile 3,1 milyar dolar arasında değişiyordu. Bloomberg anketi yaklaşık 2,9 milyar dolarlık bir fark bekliyordu.
Ticaret Bakanı Ömer Polat'ın “tarihi” olarak nitelendirdiği açıktaki düşüşte, tespit edilen dış ticaret açığındaki yıllık düşüş etkili oldu.
Polat, hükümetin ithalatı azaltma ve ihracatı artırma yönündeki adımlarının ardından cari açığın önemli bir bileşeni olan ticaret açığının Ocak ayında yıllık %64,8 düşüşle 4,4 milyar dolara gerilediğini söyledi.
Bakan, eski adıyla Twitter olarak bilinen sosyal medya platformu X'te “Hizmet gelirleri Ocak ayında bir kez daha yıllık bazda 100 milyar doları aştı. Hizmetlerin bir bileşeni olan seyahat gelirleri 47,8 milyar dolara yükseldi.” diye yazdı.
Ticaret Bakanlığı'nın açıkladığı geçici dış ticaret istatistiklerine göre dış ticaret açığı Şubat ayında %42,3 azalarak 7 milyar dolara geriledi.
Polat, “Bu çerçevede cari açıkta geçen yılın ikinci yarısından itibaren gördüğümüz yıllık düşüş eğiliminin önümüzdeki dönemde de devam etmesi bekleniyor.” dedi.
“Cari işlemler hesabında kalıcı bir iyileşme sağlayarak gerekli makroekonomik istikrarı sağlamayı hedefliyoruz.”
TCMB, altın ve enerji hariç cari işlemler dengesinin ayda 3,59 milyar dolar net fazla verdiğini belirtti.
Altın açığı 4,45 milyar dolar olurken, hizmetlerde net fazla 2,79 milyar dolar oldu. Hizmetler kalemi altında yer alan seyahat kaleminde ise 2,19 milyar dolarlık net giriş kaydedildi.
Banka, birincil gelir ve ikincil gelirde sırasıyla 856 milyon dolar ve 44 milyon dolarlık net dış giriş kaydedildiğini söyledi.
Doğrudan yatırımlarda Ocak ayında 661 milyon dolarlık net giriş görüldüğünü sözlerine ekledi.
Cari açığın daraltılması ve fazla verilmesi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın son yıllardaki ekonomik planının ana hedefleri arasında yer alıyordu. Ancak Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından petrol, gaz ve tahıl fiyatlarında yaşanan keskin artış, fiyatların 2023 ortalarına kadar genişlemesine yol açtı.
Cari açık, büyük ölçüde enerji ve altının etkisiyle 2022'de 48,8 milyar dolara genişledi ve hükümetin 42,5 milyar dolarlık tahmininin üzerinde olmasına rağmen 2023'te hafif bir düşüşle 45,2 milyar dolara geriledi.
Ekonomistler cari açığın 2024'te iyileşmeye devam etmesini bekliyor. Hükümet Eylül ayında bu yıl 34,7 milyar dolar cari açık öngörüyordu.
Şubat ayında dış ticaret açığının düşmeye devam etmesiyle birlikte, cari açığın milli gelire oranının ilk çeyrek sonunda yüzde 3'ün altına düşeceğini söyleyen Şimşek, şunları kaydetti:
Bakan, “Bu yılı, orta vadeli programdaki yüzde 3,1'lik beklentilerimizden sürdürülebilir cari açık seviyesine yakın bir oranda tamamlamayı bekliyoruz” dedi.
Bu performans aynı zamanda makroekonomik istikrarı artırarak enflasyonun yavaşlama sürecine de katkıda bulunacaktır.”
2023 yılında bütçe açığı GSYİH'nın %4,1 ile %4,2'si arasında değişecek; önceki yılki %5,4'ten daha düşük.
Ekonomistler bu düşüşü, mayıs ayında yapılan genel ve parlamento seçimleri sonrası politika değişikliğine ve enerji fiyatlarındaki düşüşe bağladı.
Yıllar süren gevşeme politikasının ardından tamamen tersine dönen Türkiye, enflasyonu dizginlemeyi, kronik açıkları azaltmayı, döviz rezervlerini yeniden inşa etmeyi ve Türk lirasını istikrara kavuşturmayı amaçlayan politikaların bir parçası olarak geçen Haziran ayından bu yana faiz oranlarını önemli ölçüde artırdı.
Haziran ayından bu yana merkez bankası faiz oranlarını %8,5'tan %45'e yükseltti ve enflasyonla mücadele sözü verdi; hükümet de bütçe gelirini artırmak için vergi ve harçları artırdı.
İthalatın artmasının ana nedenlerinden biri olan güçlü iç talebin azaltılması, cari dengenin iyileştirilmesi amacıyla yatırımların ve ihracatın artırılmasına yönelik tedbirler de uygulamaya konuldu.
